Słów kilka o rozwoju mowy dziecka

Zdarza się, że nasze dziecko nie wymawia wszystkich głosek, zastępuje innymi bądź opuszcza. Mówi inaczej niż rówieśnicy, starszy brat czy siostra.

Zakres słownika i rozumienie naszych poleceń to dwa istotne elementy  na które powinniśmy zwrócić uwagę. Dziecko w pierwszej kolejności ma rozumieć co do niego mówimy, a potem dopiero mówić do nas. Wiadomo ,      że nie wszystko i nie od razu będzie brzmiało prawidłowo w ustach dziecka, zwracajmy jednak uwagę czy mówienie przychodzi dziecku z łatwością czy z trudem, jeśli popełnia błędy czy zawsze są takie same.

 

Mowa dziecka 3- letniego

-dziecko rozumie co się do niego mówi, spełnia polecenia, które zawierają znane mu wyrazy

-podaje swoje imię

-mówi chętnie i dużo, zadaje mnóstwo pytań

-używa zdań kilkuwyrazowych

-prawidłowo wymawia głoski: a, ą, e, ę, o, u, y, i, p, b, m, f, w, t, d, n, l, ś, ź, ć, dź, g, ch, j, ł

-zaczyna poprawnie wymawiać głoski s, z, c, dz choć ma prawo zamieniać je na ś, ź, ć, dź

-zamiast zamiast wymawia l lub j

-ma rozwinięty słuch fonemowy czyli różnicuje i utożsamia dźwięki mowy, słucha mowy i uczy się jej

 

Mowa dziecka 4-letniego

-rozumie i wykonuje polecenia

-rozpoznaje kolory

-wypowiedzi wybiegają poza aktualnie przeżywaną sytuację

- tworzy własne słowa tzw .neologizmy dziecięce

-czasem słychać poprawnie artykułowaną głoskę r

-niekiedy pojawiają się sz, rz, cz, dż  chociaż wymawiane jako s, z, c, dz są prawidłowością tak jak zamiana r na l

 

Mowa dziecka 5-letniego

-wypowiedzi są wielozdaniowe

-dziecko chętnie opowiada

-uwzględnia kolejność wydarzeń i zależności przyczynowo- skutkowe

-zanikają nieprawidłowości gramatyczne, dziecko poprawia siebie i innych

-wyjaśnia znaczenie słów

-głoski sz, rz, cz, dż wymawiane są prawidłowo

 

              Do 6 roku życia wszystkie głoski powinny brzmieć prawidłowo, chociaż są odstępstwa od normy. Sporo niepokoju wśród rodziców budzi wymowa głoski r oraz głosek sz, rz, cz, dż; ś, ź,ć, dź; s, z, c, dz.

Zdarza się , że rodzice 3-4 latka zgłaszają się do logopedy, bo ich dziecko nie wymawia głoski r bądź zamienia ją na l. Taka zamiana jest rozwojową prawidłowością. Jeśli zaś 4-latek w miejsce głoski r wstawia wtedy należy zgłosić się do logopedy. Powodem może być np.: zbyt krótkie lub przyrośnięte wędzidełko podjęzykowe uniemożliwiające odpowiednie ruchy języka bądź zbyt leniwy język.

Dopiero ok.5 r.ż, a czasem nawet później pojawi się poprawnie brzmiąca głoska r. Nie zmuszajmy , by 3-4 latek powtarzał wyrazy z głoską r ponieważ może to zadziałać w odwrotna stronę.

Prawidłowo brzmiące sz, rz, cz, dź też usłyszymy dopiero ok. 5r.żTrzy-cztero latek często zastępuje te głoski głoskami ś, ź, ć, dź, a rodzice nazywają tą mowę spieszczaniem i próbują naśladować swoje dzieci, opóźniają tym samym rozwój prawidłowej wymowy u dziecka.

Na jedną kwestię należy koniecznie zwrócić uwagę- przy wymawianiu żadnej z głosek język nie powinien być widoczny.

Jeśli dziecko wsuwa język pomiędzy zęby z przodu lub z boku od razu zgłośmy się do logopedy. Jeśli utrwali się ten nawyk to będziemy mieli do czynienia z seplenieniem międzyzębowym lub bocznym.

Zdarza się, że dziecko zastępuje głoski innymi np.: k-t, g-d . Oznacza to, że tył języka nie unosi się do góry czego przyczyną może być np.: przyrośnięcie migdałków.

           We wczesnym dzieciństwie ok.3 r.ż może pojawić się jąkanie rozwojowe (wczesnodziecięce, fizjologiczne). Dziecko zaczyna powtarzać głoski, sylaby lub całe wyrazy. Należy to jąkanie zostawić w spokoju, dlatego , że jest to najczęściej chwilowe zaburzenie płynności mowy, pojawia się w okresie intensywnego rozwoju mowy. Dziecko bardzo szybko chce coś powiedzieć, a zasób słownika jest zbyt ubogi wobec tego co chce powiedzieć. Nie udaje się to , bo brakuje koordynacji mięśni głosowych, artykulacyjnych i oddechowych .

Niewątpliwie na rozwój mowy dziecka mają wpływ postawy rodzicielskie jakie stosujemy wobec dziecka. Każde skierowane wobec dziecka działanie nasycone jest określonym ładunkiem emocjonalnym, co rodzi reakcję jego określonego zachowania, w tym przypadku rozwoju mowy bądź jego zahamowania.

Do postaw właściwych sprzyjających rozwojowi mowy należą:

-akceptacja- dziecko jest przyjmowane wraz z jego cechami, zdolnościami ograniczeniami, tym samym rodzice akceptują nie zawsze poprawną mowę dziecka, wspierają w działaniach doskonalących rozwój mowy , ale nie zmuszają na siłę

-współdziałanie- jest to zainteresowanie rodziców dzieckiem, wspólna zabawa, angażowanie dziecka w sprawy domowe, a co za tym idzie wzbogacanie zasobu słownika

-dawanie swobody- dostarczanie dziecku większej rozumnej swobody dzięki czemu dziecko poznaje świat, rozwijają się u niego kompetencje językowe np: kompetencja socjolingwistyczna podczas robienia zakupów dziecko poznaje jak zachować się w sklepie, jakiego słownictwa ma używać

-uznawanie praw- postawa pośrednia nie przeceniamy ani nie niedoceniamy roli dziecka

             Istnieje związek pomiędzy akceptacją dziecka, a jego rozwojem, wiąże się to z otoczeniem dziecka opieką, zaspakajaniem jego potrzeb. Są to czynniki niezbędne do rozwoju mowy dziecka.

              Postawy niewłaściwe to:

-odtrącająca- dziecko jest ciężarem dla rodziców

-unikająca-ubóstwo uczuć, obojętność wobec dziecka

-nadmiernie chroniąca- bezkrytyczność wobec dziecka, traktowanie go jako wzoru

-nadmiernie wymagająca- rodzice nie liczą się z możliwościami dziecka wypływającymi z fazy jego rozwoju (wymowa głoski r u 3-4 latka).

Każda z tych postaw w żaden pozytywny sposób nie wpływa na rozwój mowy dziecka. Dzieci stają się małomówne, zamknięte w sobie, charakteryzują się ubogim zasobem słownika. Postawy te mogą także prowadzić do nerwicy, a co za tym idzie do jąkania , które  określane jest jako nerwica językowa.

              Na co należy zwrócić uwagę obserwując rozwój mowy dziecka:

-czy dziecko dobrze słyszy

-obserwujmy kiedy unosi głowę, siada, chodzi- rozwój mowy przebiega harmonijnie do rozwoju fizycznego

-zwróćmy uwagę jak rozwija się mowa u innych członków rodziny

-jak było karmione dziecko-dzieci karmione piersią mają lepiej rozwinięty aparat oddechowy i artykulacyjny

              Jak możemy wspiera mowę dziecka:

-mówmy wyraźnie, używając krótkich zdań i zrozumiałych słów

-dużo rozmawiajmy z dzieckiem, czytajmy, opowiadajmy

-nie naśladujmy mowy dziecka

-nie poprawiajmy ciągle malucha

-odpowiadajmy na pytania, nie przerywajmy dziecku kiedy mówi

-dbajmy o staranność własnej wymowy

-uczmy dziecko oddychać przez nos .